نظام اداری صفویه بر اساس سفرنامه های اروپاییان

چکیده باگسترش روابط ایران و اروپا در دوران صفوی، سفرنامه ها و یادداشت های باارزشی از آن دوران به دست ما رسیده است. بسیاری از سیاحان در این دوره با انگیزه های گوناگون به ایران آمدند و شرح مشاهدات خود از زندگی مردم و آداب و رسوم ایشان را ثبت نموده اند. برخی از این سیاحان که با دربار صفوی ارتباط نزدیکی داشتند، از رسوم دربار و قدرت شاه صفوی و مناصب و القاب به صورت مفصلی صحبت کرده اند. این نوشته ها منبع با ارزشی برای تحلیل اوضاع اداری صفویه به شمار می آیند. از موارد مورد توجه این سیاحان و نمایندگان سیاسی دربار صفویه و تشریفات، هدایا، مناصب، القاب و...بوده که در برخی از این سفرنامه ها به شکل مفصلی به آن‏ها پرداخته شده است. دوران صفویه به دلایل گوناگون از دوره های پررونق در روابط سیاسی ایران بوده و بیش از تمام دوره های قبل از خود، شاهد حضور سیاحان و سفرنامه‏نویسان در ایران بوده ایم که با انگیزه های سیاسی، تجاری، مذهبی و ...به ایران آمده و به فراخور حال و روز خود، به ثبت وقایع و شرح روزگار مردم پرداخته اند، قدرت گیری دولت عثمانی و اکتشافات جغرافیایی اروپاییان مقارن با اوایل شکل گیری صفویان بود. در این زمان شاهان صفوی به جهت نیاز به تثبیت قدرت خود در منطقه، سیاستی مسالمت آمیز با اروپاییان داشتند و اروپاییان نیز به دنبال کسب منافع بیشتر بودند. سفرنامه نویسان در هر دوره به مطالبی اشاره می کنند که برای مردم جامعه ی مورد نظر آن‏ها، بسیار عادی و پیش پا افتاده هستند و همچنین محدودیت های کمتری برای ارائه ی تصویر واقعی از جامعه دارند. در این رساله تلاش برآنست تا با روشی توصیفی- تبیینی و بهره گیری از سفرنامه های اروپاییان در دوران صفوی، نظام اداری این دوره تبیین شود. واژه های کلیدی: ایران، صفویه، سفرنامه نویسان اروپایی، نظام اداری.